ลิขสิทธิ์แบบบ้าน

     ความคิดสร้างสรรค์ เป็นส่วนสำคัญในการสร้างสิ่งใหม่ๆ เช่น งานออกแบบดีๆ เทคโนโลยีล้ำๆ สิ่งประดิษฐ์แปลกใหม่ หรือ การสร้างสรรค์งานประเภท วรรณกรรมและศิลปกรรมต่างๆ ซึ่งความคิดสร้างสรรค์เหล่านี้ล้วนมีมูลค่ามาก จึงเรียกกันว่า “ทรัพย์สินทางปัญญา” เมื่อความคิดสร้างสรรค์เหล่านี้มีมูลค่ามากขนาดนี้ เลยมีกฎหมาย “ลิขสิทธิ์” เข้ามาคุ้มครองความคิดสร้างสรรค์ของผู้ที่สร้างสรรค์

.

ลิขสิทธิ์แบบบ้าน

     “ลิขสิทธิ์” เป็น “ทรัพย์สินทางปัญญา”อย่างหนึ่งซึ่งไม่มีรูปร่าง แต่สามารถถือครองได้ และกฎหมายให้ความคุ้มครอง โดยให้เจ้าของลิขสิทธิ์เป็นผู้มีสิทธิแต่เพียงผู้เดียวที่จะกระทำการใด ๆก็ได้ เช่น การขาย การดัดแปลง การทำซ้ำ การให้เช่า หรือ การเผยแพร่ เป็นต้น

        กฎหมายลิขสิทธิ์ เป็นกฎหมายที่ให้ความคุ้มครองงานสร้างสรรค์ประเภท วรรณกรรมและศิลปกรรม แบ่งออกเป็น 9 ประเภท ได้แก่ วรรณกรรม, นาฏกรรม, ศิลปกรรม, ดนตรี  กรรม, โสตทัศนวัสดุ, ภาพยนตร์, สิ่งบันทึกเสียง, งานแพร่เสียงแพร่ภาพ, งานอื่นใดในแผนกวรรณคดี ศิลปะ และวิทยาศาสตร์

      งานออกแบบอาคาร หรือสิ่งปลูกสร้าง งานออกแบบตกแต่งภายในหรือภายนอก การสร้างสรรค์หุ่นจำลองของอาคารหรือสิ่งปลูกสร้าง หรือที่เรียกกันว่า “งานสถาปัตยกรรม”  เกี่ยวข้องโดยตรงกับกฎหมายลิขสิทธิ์ เพราะถือเป็นส่วนหนึ่งของ งานศิลปกรรม

     ปัจจุบันยังมีความเข้าใจผิดว่าจะต้องไปจดทะเบียนลิขสิทธิ์ก่อน ถึงจะเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ได้ แต่จริง ๆ แล้วหากผลงานเข้าข่ายงานอันมีลิขสิทธิ์ตามที่กฎหมายกำหนด ก็จะได้รับความคุ้มครองอัตโนมัติ โดยไม่ต้องมีการจดทะเบียนลิขสิทธิ์ “อายุการคุ้มครองลิขสิทธิ์” สำหรับบุคคลธรรมดา กฎหมายให้ความคุ้มครองไปตลอดอายุของผู้สร้างสรรค์ และต่อเนื่องไปอีก 50 ปี ส่วนนิติบุคคล กฎหมายให้ความคุ้มครอง 50 ปี หลังจากสร้างสรรค์ หรือโฆษณาครั้งแรก และสำหรับศิลปะประยุกต์กฎหมายให้ความคุ้มครอง 25 ปี หลังจากสร้างสรรค์ หรือโฆษณาครั้งแรก

     “เจ้าของลิขสิทธิ์” คือ ผู้สร้างสรรค์ และเจ้าของลิขสิทธิ์ อาจเป็นคนเดียวกัน หรือคนละคนก็ได้ ขึ้นอยู่กับการสร้างสรรค์งาน หากเป็นการสร้างสรรค์งานโดยอิสระ เจ้าของลิขสิทธิ์คือตัวผู้สร้างสรรค์ ส่วนในกรณีการสร้างสรรค์งานภายใต้การจ้างงาน ผู้สร้างสรรค์แม้จะอยู่ในฐานะลูกจ้าง แต่ยังคงเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ของผลงานสร้างสรรค์ เว้นแต่ได้ทำหนังสือตกลงกันไว้กับนายจ้างเป็นอย่างอื่น อย่างไรก็ดี นายจ้างมีสิทธินำงานนั้นออกเผยแพร่ต่อสาธารณชนได้ตามวัตถุประสงค์ของการจ้าง แรงงานนั้น

     ตัวอย่างเช่น สถาปนิกอิสระ หรือสถาปนิกที่เป็นลูกจ้างของบริษัทรับสร้างบ้านต่าง ๆ หากไม่ได้ทำสัญญาตกลงกับนายจ้างไว้เป็นอย่างอื่น แบบบ้านก็ยังคงเป็นลิขสิทธิ์ของสถาปนิก แต่บริษัทรับสร้างบ้านสามารถนำแบบบ้านไปใช้ได้ ในฐานะผู้ว่าจ้าง ส่วนกรณีการรับจ้างบุคคลอื่น ผู้ว่าจ้างจะเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ เว้นแต่จะได้มีการตกลงกันระหว่างผู้ว่าจ้าง และผู้สร้างสรรค์ไว้เป็นอย่างอื่น ยกตัวอย่างให้เข้าใจได้ง่าย ๆ ก็คือ ถ้ามีเจ้าของบ้านจ้างให้สถาปนิกเขียนแบบบ้านให้ เจ้าของบ้านจะเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์แบบบ้าน ยกเว้นแต่จะมีการตกลงระหว่างเจ้าของบ้านกับสถาปนิกไว้เป็นอย่างอื่น เช่นเดียวกันกับงานสร้างสรรค์โดยการจ้าง หรือทำตามคำสั่งของกระทรวง ทบวง กรม หรือหน่วยงานของรัฐ หรือของท้องถิ่น ลิขสิทธิ์จะตกเป็นของหน่วยงานดังกล่าว เว้นแต่จะได้ตกลงกันไว้เป็นอย่างอื่นเป็นลายลักษณ์อักษร

     กรณีของการนำงานที่มีลิขสิทธิ์อยู่แล้วมาดัดแปลง โดยได้รับอนุญาตจากเจ้าของลิขสิทธิ์ ผู้ดัดแปลงจะได้รับการคุ้มครองลิขสิทธิ์ในงานดัดแปลงที่เกิดขึ้นใหม่ แต่ต้องไม่กระทบกระเทือนสิทธิของเจ้าของสิทธิที่มีอยู่ในงานเดิม

การละเมิดลิขสิทธิ์ แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ

2. การละเมิดลิขสิทธิ์ทางทางอ้อม ได้แก่ การที่รู้อยู่แล้วว่างานทำขึ้นโดยละเมิดลิขสิทธิ์ แต่ก็ยังกระทำเพื่อหากำไรจากงานนั้น ผู้กระทำต้องระวางโทษปรับตั้งแต่ 1 หมื่นบาท ถึง 1 แสนบาท และถ้าเป็นการกระทำความผิดเพื่อการค้า ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 3 เดือน ถึง 2 ปี หรือปรับตั้งแต่ 5 หมื่นบาท ถึง 4 แสนบาท

“การที่กฎหมายให้ความคุ้มครองผลงานที่เข้าข่ายงานอันมีลิขสิทธิ์โดย อัตโนมัติ ทำให้มีปัญหาในการค้นหาข้อมูลลิขสิทธิ์ กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ จึงได้เปิดให้มีการรับแจ้งข้อมูลลิขสิทธิ์เพื่อจัดทำฐานข้อมูลลิขสิทธิ์ขึ้น ผู้สนใจสามารถแจ้งข้อมูลยืนยันการเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ได้ โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย โดยทางกรมทรัพย์สินทางปัญญาจะออกหนังสือรับรองการแจ้งข้อมูลให้ด้วย สนใจสอบถามรายละเอียดได้โดยตรงที่กรมทรัพย์สินทางปัญหา หรือดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ www.ipthailand.go.th” เขมะศิริ นิชชากร นักวิชาการพาณิชย์ชำนาญการพิเศษ กล่าวสรุป.

article@dailynews.co.th

เดลินิวส์ออนไลน์

19 กพ.2554